Artykuły

POKÓJ DZIECKA z punktu widzenia TERAPEUTY INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

17 lutego 2016

Pokój dziecka bardzo często planuje się już w czasie ciąży. Zastanawiamy się nad kolorem ścian, mebli, łóżeczkiem, dywanem i dodatkami. Przeglądamy strony internetowe w poszukiwaniu inspiracji. Bardzo często płeć dziecka determinuje nasze wybory. Oglądamy zdjęcia w Internecie, próbując stworzyć pokój, który przeniesie każdego kto do niego wejdzie w świat bajek, baśni i magicznych kolorów. Nie ma jednego szablonu, który by odpowiadał potrzebom każdego dziecka. W artykule tym zwrócę uwagę na potrzeby dziecka z punktu widzenia terapeuty integracji sensorycznej i pedagoga specjalnego, tak aby pokój dziecka był dla niego bezpiecznym azylem oraz miejscem, w którym może się ono rozwijać.

Zanim zaczniemy urządzać pokój dziecka, pamiętajmy, że przede wszystkim musi być on BEZPIECZNY dla dziecka. Jest to miejsce, w którym dziecko wiele czasu będzie spędzać bez nadzoru osób dorosłych. Pamiętajmy o zabezpieczeniu klamek okiennych, ostrych rantów i kantów mebli oraz przykręceniu ich do ścian. Miejmy na uwadze, że wysokie szafy i regały, dla dziecka w wieku przedszkolnym, mogą posłużyć jako drabina do wspinania się po zabawkę znajdującą się na najwyższej półce. Wybierając farby sprawdźmy czy są bezpieczne dla dziecka i zwracajmy uwagę na tworzywa, z których wykonane są meble, materac do spania, akcesoria do przechowywania i zabawki. Przeanalizujmy łatwość utrzymania czystości mebli, zabawek i przede wszystkim podłogi, na której dziecko spędza najwięcej czasu.

Przystępując do urządzania pokoju dziecka należy zastanowić się jakie funkcje ma on spełniać?? Nie bez znaczenia jest wyszczególnienie różnych stref w pomieszczeniu, które spełnią niezbędne jego funkcje. Pierwsza strefa to PRZECHOWYWANIE. Pokój dziecka to miejsce do przechowywania ubrań, zabawek, książek i innych osobistych rzeczy dziecka. Druga strefa to SEN I ODPOCZYNEK, gdzie dziecko będzie mogło wyciszyć się w ciągu dnia, a także uspokoić się wieczorem przed położeniem do łóżka. Sen nocny nie powinien być zakłócany przez czynniki zewnętrzne (tj. światło czy dźwięki), na co istotnie wpływa sposób urządzenia pokoju. Trzeci obszar to ZABAWA (zarówno samodzielna, jak i z innymi osobami). Ostatnia strefa to szeroko pojęta NAUKA.

Jednym z najbardziej istotnych zmysłów, który musimy wziąć pod uwagę planując urządzanie pokoju jest WZROK. Dlatego też w tym artykule skupimy się głównie na nim. Przede wszystkim musimy zastanowić się nad kolorami ścian, mebli, sposobem przechowywania zabawek, kolorem podłogi, dodatków i dekoracją okna. To właśnie nadreaktywność lub nadmierne poszukiwanie bodźców wzrokowych u dzieci są jedną z częstych przyczyn trudności z koncentracją uwagi. Wpływają one znacząco na narastanie pobudzenia psychoruchowego u dziecka. Może być ono wówczas coraz bardziej ruchliwe, zbyt dużo mówić, nie wykonywać poleceń, nie odpowiadać na pytania. Nadmierna ilość bodźców wzrokowych może również przyczyniać się do przestymulowania układu nerwowego dziecka i ujawniać się w formie zachowań charakterystycznych dla sensorycznej histerii.

Co może zatem za bardzo pobudzać dziecko i nie pozwalać mu się przez to dostatecznie skoncentrować na zabawie i nauce?

ZBYT INTENSYWNE KOLORY ŚCIAN I PODŁOGI

Z badań nad wpływem kolorów na człowieka wynika, że kolor zielony i niebieski działa na dzieci uspokajająco i dlatego to one powinny dominować w ich pokojach. Ściany najlepiej zaplanować w jasnych pastelowych odcieniach. Warto uważać na śnieżną biel, ze względu na zbyt dużą możliwość odbijania się od niej promieni słonecznych. Przy kolorystyce pokoju należy również wspomnieć o podłodze, gdyż to ona będzie stanowiła tło, przez pierwsze lata, dla zabawek i pomocy edukacyjnych. Najlepiej jakby była ona w jednym kolorze. Osobiście nie jestem zwolenniczką dywanów, ze względu na ich właściwości alergiczne. Preferuję maty, które można rozłożyć i złożyć. Jeśli już chcemy zdecydować się na dywan, zadbajmy o to, żeby był on z jak najkrótszym włosiem i jednego niezbyt jaskrawego koloru. Gdy dziecko rozrzuci na nim zabawki, będzie on stanowił dla nich jedynie tło, bez dodatkowego bodźcowania wzrokowego, a dziecku łatwiej będzie się skupić na wykonywanej czynności.

MEBLE I DODATKI W INTENSYWNYCH KOLORACH

Planując pokój dziecka powinniśmy zdecydować się na dwa, maksymalnie trzy dominujące kolory. W pokoju dziecka jest mnóstwo zabawek. Zabawki są kolorowe i rzadko się zdarza, że są one cały czas schowane w pudłach i szafach. Dlatego też nie musimy mieć obaw, że w dziecięcym pokoju zabraknie barw. Wybierając kolor mebli i ścian powinniśmy skupić się bardziej na funkcji odpoczynku. Gdyż to właśnie one będą stanowić otoczenie wyciszenia po zakończonej zabawie. Nie uzyskamy tego efektu, gdy meble będą w intensywnych, jaskrawych kolorach. Warto rozważyć okleinę mebli w kolorze bieli, beżu lub drewnopodobną (w jego jasnych odcieniach). Kolorowe ozdoby na ścianie są cudownym dodatkiem w pokoju dziecka. Przy nadreaktywności wzrokowej lub poszukiwaniu tego typu bodźców przez dziecko, powinniśmy jednak z nich zrezygnować. Kiedy już się zdecydujemy na takie ozdoby, warto je umieścić w ramkach, żeby w razie potrzeby móc je zdjąć ze ściany. Ozdoby takie z pewnością nie powinny znajdować się w kąciku dziecka, który przeznaczamy na naukę lub wypoczynek. Pamiętajmy też, że wszelkie naklejki świecące w ciemności mogą okazać się bodźcami utrudniającymi wyciszenie dziecka przed snem.

ZBYT MOCNE OŚWIETLENIE

W pokoju dziecka powinno znajdować się światło główne oraz kilka punktowych źródeł światła (przy biurku, lampka nocna przy łóżku). Światło nie powinno być zbyt słabe lub zbyt intensywne. Nad wpadającym światłem słonecznym też powinniśmy mieć kontrolę, dzięki roletom okiennym. Dzięki temu, będziemy mogli w razie potrzeby zredukować jego intensywność. Istotne jest to zarówno w dzień, jak i w nocy, kiedy wpadające światło zakłóca jakość snu dziecka. Możliwość redukcji światła dziennego poprzez użycie rolet przydaje się również, gdy dziecko chce się wyciszyć lub odpocząć po przedszkolu lub szkole. U małych dzieci system ten sprawdza się przy drzemkach w ciągu dnia lub w czasie przeznaczonym na odpoczynek (kiedy dziecko nie ma już drzemek i wprowadzamy mu zamiast tego czas na relaks).

PRZECHOWYWANIE ZABAWEK W WIDOCZNYCH MIEJSCACH

Wszelkie zabawki w pokoju dziecka powinny mieć miejsce w szafie lub zamykanych pudłach, umieszczonych na regałach. Kiedy dziecko otworzy pudełko i wyjmie zabawki to może skupić się na konkretnych przedmiotach i zabawie. Uczy się ono przy okazji zasad utrzymania porządku. Powinniśmy zminimalizować wszelkie otwarte regały, na których układamy książki i zabawki. Jeśli już je mamy w pokoju, to nie powinny one znajdować się w centralnym miejscu, gdzie wzrok dziecka byłby stale na nie skierowany. Nie mając nieustannie zabawek i pomocy edukacyjnych w polu widzenia dziecka, możemy uzyskać również efekt nowości i większe zainteresowanie dziecka przedmiotami.

ZBYT POBUDZAJĄCE OTOCZENIE WOKÓŁ BIURKA
i NIEDOSTOSOWANE MEBLE

W pewnym momencie życia dziecka, przychodzi czas na stolik, krzesełko, a potem również na biurko. Po pierwsze należy zadbać o odpowiednią pozycję dziecka przy stoliku: stopy oparte o podłogę, nogi ugięte w kolanach pod kątem 90°, brak nacisku podudzia na siedzisko. Dla utrzymania prawidłowej pozycji ważna jest odpowiednia wysokość biurka i krzesła, dostosowana do wzrostu. Bardzo dobrze sprawdzają się tu stoliki z regulowanymi nogami. Kiedy dziecko siedzi przy wysokim stole i nogi zwisają mu z krzesła, pamiętajmy o zastosowaniu podnóżka pod stopy dziecka, żeby uzyskać odpowiedni kąt ułożenia nóg. Warto przemyśleć zastosowanie piłki zamiast krzesła lub specjalnych poduszek sensorycznych. Dzięki nim dzieciom z nieodpowiednim napięciem mięśniowym, podreaktywnością przedsionkową lub proprioceptywną, a także z niezintegrowanymi odruchami łatwiej utrzymać pozycję siedzącą przez dłuższy czas.
Ważne, żeby biurka, czy stolika dziecka nie ustawiać bezpośrednio zwróconego do okna, szczególnie gdy za nim znajduje się dużo bodźców wzrokowych. Ściana przy którym ustawiamy stolik, powinna być pusta, wolna od wszelkich wzrokowych dystraktorów tj. zabawki i obrazki w polu widzenia. Na biurku dziecka, gdy ono na nim nie pracuje, powinna znajdować się jedynie lampka. Blat stołu powinien być na tyle duży, żeby zmieściła się na nim duża kartka i przybory do rysowania, malowania itp.

DODATKOWE ATRAKCJE

Często rodzice pytają o dodatkowe sprzęty, szczególnie huśtawki, trampolinę, które chcieliby umieścić w pokoju dziecka. Zawsze przestrzegam, że tego typu sprzęty, które znajdują się w sali do integracji sensorycznej muszą być stosowane pod ścisłą kontrolą. Dziecko (szczególnie poszukujące wrażeń przedsionkowych i wzrokowych) nie może mieć stałego dostępu do trampoliny i huśtawek, które można wprowadzić w ruch obrotowy, gdyż istnieje realne ryzyko przestymulowania układu nerwowego tego typu bodźcami i wówczas wracamy znów do tematu sensorycznej histerii lub trudności z koncentracją uwagi. Jeśli chcemy wprowadzić do pokoju dziecka coś nietypowego to polecam fotel sako, który może służyć do odpoczynku, ale także czasem spełniać funkcję przedmiotu do rozładowania emocji. Ostatnie pytanie to takie, czy w pokoju dziecka powinien znajdować się na stałe telewizor, tablet, komputer, czy konsola do gier? Odpowiem na nie nietypowo: zanim podejmiemy taką decyzję, musimy się zastanowić na ile. jako rodzice, będziemy w stanie pełnić kontrolę nad używaniem przez dziecko tego typu sprzętów?

Czy istnieje jeden wzór idealnego pokoju dla dziecka? Oczywiście, że nie. Każde dziecko jest inne i do każdego należy podejść indywidualnie. Nie każde dziecko ma zaburzenia modulacji sensorycznej w zakresie zmysłu wzroku. Jednakże bodźce wzrokowe wpływają na każdego z nas i w mniejszym lub większym stopniu determinują nasze zachowanie, poczucie zmęczenia, podatność na stres oraz koncentrację uwagi. Przedstawiłam Państwu wskazówki, które po prostu warto rozważyć przy urządzaniu pokoju dziecka, ale nie tylko…. Warto się również przyjrzeć miejscom, gdzie dzieci spędzają dużo czasu: salon, sala przedszkolna i przede wszystkim klasa szkolna.

Autorka: dr Sandra Krajczy, TERAPIS Wspomaganie Rozwoju Dziecka, www.terapis.pl